Uit nieuwsgierigheid even de andere topics opgezocht en gelezen. Er is een hoop kennis aanwezig, dat mag duidelijk zijn. Maar hoe werkt e.e.a. nou in de praktijk? Dat hang af van veel factoren.
Een luidspreker zit/functioneert doorgaans bij voorkeur in een kast, deze vormt een soort akoestische belasting voor de luidspreker maar ook een soort impedantie. Zonder kast heeft de luidspreker bijvoorbeeld te weinig weerstand en wappert hij erg snel - los van de akoestische kortsluiting waardoor je een zeer lage gevoeligheid overhoudt.
Wanneer je het over versterkervermogen en de belastbaarheid van de luidspreker hebt is het eigenlijk een academische discussie als je niet weet wat het doel is van je versterkervermogen of belastbaarheid. Ik licht het toe met een praktijkvoorbeeld van 2 cabinetten met 10" woofer.
Een 91dB gevoelige 10" woofer kan met 300/600 Watt continu/piek belastbaarheid bijvoorbeeld lineair (binnen Xmax) 112 dB halen in het laag. Een 96 dB gevoelige 150/300 Watt belastbare luidspreker kan - op een minder diepgaande afstemming - wel 118 dB weergeven.
Nu de grap: met 175 Watt bereikt de 300/600W woofer al Xmax (ruim 7mm one way), terwijl de 150/300W 10" dan nog helemaal niet zijn kleinere Xmax (6mm) bereikt, en met dezelfde 175 Watt wel ruim 3 dB luider speelt. Wil je met de zwaar belastbare 10" die 3dB compenseren dan heb je 300Watt input nodig. Geen probleem, dat kan die woofer hebben - thermisch - echter, je woofer maakt dan al uitslagen van ruim 10mm in beide richtingen (21mm) dus al 3mm over Xmax heen. De Xmech van ruim 15mm one way maakt dat de driver vanaf Xmax nog theoretisch 3dB luider kan (uitslag moet verdubbelen) maar daarvoor is 800Watt nodig. Met 600 Watt thermische piekbelastbaarheid is dit dus vrijwel 'unkaputtbar'.
Maar.... voordat het zo ver is: bij meer dan 300W begint de spreekspoel serieus op te warmen, de weerstand neemt daardoor toe en de versterker moet verder open voor het gewenste hogere volume. Dit cirkeltje is gevolg van de 'power compression' en lang verhaal kort: een woofer die je tot de max drukt maakt het de versterker moeilijk als hij mechanisch solide in elkaar zit. Zo niet (of Xmax is relatief laag) dan heeft vooral de luidspreker het moeilijk.
Wat is dan het voordeel van de zwaar belastbare woofer in dit voorbeeld? Nou, hij kan met z'n lage gevoeligheid in een even klein kastje 15Hz dieper (3dB frequentie) spelen. Dat voelt als een 15" onderkast er even bij aansluiten - bij wijze van spreken. De hoog gevoelige 10" kan minder hebben, maar speelt gewoon 6dB luider voordat de ellende begint. En 6dB luider betekent 1 of 2 van die 10" kastjes (want 1 extra kast geeft 6dB meer SPL wanneer je voldoende vermogen beschikbaar hebt).
Waar zit hem dan de oplossing? Kies een luidspreker die past bij je doelstelling. Wil je 120 dB halen, neem dan een luidspreker die dit eenvoudig kan met de helft van je versterkervermogen. Dan heb je nog 3dB (vermogen x2 in theorie) headroom, dat lijkt me echt krap.
Een 100dB gevoelige box levert met 2 Watt 103dB. Met 8 Watt 109 dB en met 64 Watt 115 en dus met 256 Watt 121dB.
Beetje jammer alleen dat voor bassisten het laag van belang is, en juist daarover weer de grootste onwaarheden opgegeven worden. De gevoeligheid wordt meestal opgegeven - volgens het boekje - voor de gemiddelde SPL rond 1kHz... hoe waardeloos is die info. Een box die oploopt en dun klinkt lijkt ineens een mega potentie te hebben.
https://www.eminence.com/pdf/DeltaliteII_2512.pdf
99,9dB bij 1kHz... lekker interessant. 90dB bij 100 Hz
En een 12" Eminence Deltalite 2512 II bereikt in z'n ideale kast (105 liter) al bij 80 Watt de maximale onvervormde uitslag (ca 116db). Die kun je met 250/500W themische belastbaarheid rustig een zware versterker geven, maar boven de 80W gaat die over z'n nek (niet stuk, Xmech is 8,5mm one way en dat is 300 Watt met 121dB in theorie, trek daar rustig minimaal 3dB powercompression van af)
Gelukkig stoppen bascab-fabrikanten deze luidsprekers doorgaans in een te kleine kast waardoor de luidspreker langer heel blijft, maar minder goed diep gaat.
Dan hebben we naast een goede verhouding tussen gekozen speakergevoeligheid en beoogde geluidssterkte ook nog iets als dempingsfactor. Dit is de controle die de versterker heeft op de conus van de luidspreker. Je begrijpt dat massa die in beweging is (met een spoel in een magneetsleuf) ook nog iets van een eigen leventje wil leiden. Een versterker met hoge dempingsfactor is beter in staat de luidspreker onder controle te houden. Zwaardere (klassieke) versterkers hebben doorgaans een wat hogere dempingsfactor, waardoor de versterker beter/langer in staat is de luidspreker het aangeboden signaal te laten weergeven. Een zwaardere voeding (of bepaald type versterking) kan ook subjectief een strakker of grootser laag laten beleven. Hiervoor bestaan ook diverse theorieen/verklaringen maar volgens mij zijn op dit punt vooral de oren doorslaggevend.
Nu alles gezegd? Nee, nog steeds blijft dat je op gehoor een speakercabinet moet beoordelen. Specs als 100dB/1Watt zeggen niets als voor jou de speaker niet diepgenoeg gaat. Draai je laag bij dan ben je meteen door je headroom heen. Kunnen de knoppen op standje neutraal blijven dan gaat het redelijk goed. Maar ook dan is een wisselende impedantie in het laag nog iets dat de combi met de versterker kan verpesten. En ook hoe de speaker zich gedraagt bij hogere belasting (mechanische pieken) en duurbelasting is op basis van specs moeilijk in te schatten.
Kun je met een Lamborgini de route napoleon in Frankrijk rijden? Ja, geen probleem. Maar pas op in de regen.
Kun je met een 2CV op de autobahn (zonder snelheidbeperking
) rijden? Ja, maar het kan kapot.
Misschien eerst even bepalen wat de route wordt, dan wordt de reis een feestje.
Dit alles is mijn mening trouwens